Uitgerekend België is de bakermat van het poëtische beeldverhaal. Ik zeg: uitgerekend, omdat dit natuurlijk óók het land is van oergezellige strips als Suske & Wiske, Guust Flater en Jommeke. Toch vind je hier de uitgeverijen die zich profileren met het minder toegankelijke, meer ambitieuze werk: het Franstalige Frémok in Brussel, het Nederlandstalige Bries in Antwerpen. Een boek dat half september bij allebei de uitgeverijen verschijnt is het monumentale ‘Meer als ’t klikt’ (‘Plus sí entente’ in het Frans), dat werd getekend, geschilderd en verknipt door Dominique Goblet en Kai Pfeiffer. Het kwam tot stand volgens het rigoreuze concept van Oulipo, wat staat voor Ouvroir de la Littérature Potentielle oftewel de werkplaats voor mogelijke literatuur, bedacht in de jaren zestig. Strenge spelregels bepalen hierbij wat verboden of verplicht is in de totstandkoming van een tekst (de letter ‘e’ mag bijvoorbeeld niet worden gebruikt), wat de uitkomst ongewis en onverwacht poëtisch kan maken. Goblet en Pfeiffer deden het zo: op A4-vellen die zijn onderverdeeld in vier staande rechthoeken tekenden ze beurtelings gedeelten van een verhaal over “amoureuze zoektochten op het internet”. Denk bij ‘verhaal’ niet aan een rechtlijnige plot met begin, midden en eind, want daarin zijn deze tekenaars niet geïnteresseerd en bovendien hebben ze na honderd platen al het werk via de cut-up-techniek door elkaar gehusseld en herschikt. Bovendien werden de tekeningen voortdurend tussen hun woonplaatsen Brussel en Berlijn heen en weer gemaild.
Zo beschreven klinkt ‘Meer als ’t klikt’ als arbitraire chaos, maar doordat bepaalde thema’s telkens terugkeren ontstaat er wel degelijk structuur. Allereerst zijn daar de twee hoofdpersonen, die voornamelijk symbolisch worden weergegeven: kreeften staan voor de vrouwelijke figuur, een fallische buxus vertegenwoordigt de man. Knippen haar scharen zijn heg? Wanneer je de brokstukken van het verhaal aan elkaar lijmt, ontdek je bij de vrouw een heftig verlangen naar haar verdwenen dochter, die gezichtsloos wordt afgebeeld met lange, in het water drijvende haren. In de tuin wordt een zwembad gegraven waarin de verloren dochter ooit baantjes zou kunnen trekken. Goblet en Pfeiffer voegen aan dit onderdeel een broeierige spanningsboog toe, want de werklui die het zwembad aanleggen hebben het op de vrouw voorzien en de orgie waar het boek mee eindigt komt als een onweersbui na een hittegolf. Alleen: is dit haar erotische fantasie of zijn we getuige van een groepsverkrachting?
Net als in een symfonie of jazz-improvisatie wordt er gejongleerd met thema’s en variaties, die het boek een zekere muzikaliteit geven. Zo duiken tussen de verhalende elementen telkens contactadvertenties op met bizarre identiteitsprofielen: “Wiwi617, 41 jaar, zoekt een vrouw die mijn hart wil koesteren. Momenteel woon ik bij mijn ouders in Ukkel.” Anonieme mannen zoeken onbekende vrouwen. Gezichtsloze mensen dromen van sex, van liefde, van contact überhaupt, van verlossing uit de eenzaamheid. Al is dit een conclusie die Goblet en Pfeiffer je niet op een presenteerblaadje aanreiken. Met kleurpotlood en stift, met balpen en kwast vullen ze de pagina’s met beelden die soms abstract (een zee van golfjes), dan weer symbolisch (een brandende gaspit in het donker) of regelrecht cartoonesk zijn (Agent Love met snor en masker). Ze krassen, verven, stippelen. Eén keer lezen heeft geen zin, wat dat betreft is de titel goed gekozen: ‘Meer als het klikt’ is een belofte aan de lezer die moeite wil doen en de visuele en verbale flarden gaandeweg tot zich laat spreken. Als de klik er is, valt er veel en lang te genieten.
‘Meer als het klikt’, Dominique Goblet en Kai Pfeiffer, verschijnt op 11 september bij Uitgeverij Bries, ISBN 978-94-6174-010-6, € 33. 5* Deze recensie stond op 13 september in De Volkskrant.
Recente reacties