Tot elkaar aangetrokken: dat is de letterlijke vertaling van ‘Drawn Together’, een bundeling van alle strips die de echtelieden Robert Crumb en Aline Kominsky door de jaren heen samen hebben getekend en die nu in Nederland is verschenen onder de titel ‘Getekend leven’. Een gebonden kilo papier, gevuld met de wederwaardigheden van “het enige stripechtpaar ter wereld”, zoals het omslag ten onrechte meldt, want alleen al in Nederland is het stripstel Maaike Hartjes en Mark Hendriks actief. Het omslag bevat nog meer teksten, zoals “Jullie moeten me allebei vaker knuffelen”, afkomstig uit een schattig kattenkopje, en: “Bevat schokkende BEELDEN. Alleen voor volwassenen!” Die waarschuwing zal de verkoop niet schaden, maar is ook een ironische verwijzing naar het goedkeurende stempeltje van de Comics Code Authority uit 1954, dat tientallen jaren de covers van Amerikaanse comics sierde. In de paragraaf ‘Marriage and Sex’ meldt de Comics Code: “Hartstocht en romantiek zullen niet zodanig worden behandeld dat de lagere instincten worden geprikkeld.”
En dat is precies wat Crumb & Kominsky wel doen, hun onderbuikgevoelens in beeld brengen. Dat deden ze in 1974 en dat doen ze nog steeds, with graphic details, zoals dat heet: de bijna bejaarde tekenaars hebben er zin in. Toen Crumb nog de ster was van de underground-beweging, hoorde het tonen van expliciete sex tot het vaste pakket anti-burgelijke gedragsvormen (naast blowen en agentje pesten), maar in ons gepornoficeerde tijdperk kijk je van Aline’s fellatio niet meer op. Sterker, bladerend door de verhalen over het gezellige gezinsleven van Robert en Aline (Bob en Bunch voor intimi), dringt zich de vergelijking op met sitcoms als ‘According to Jim’ en ‘Still standing’ waarin mannen van middelbare leeftijd voortdurend in het echtelijke bed duiken met vrouwen die willen horen dat ze nog aantrekkelijk zijn. “Our house is a very, very, very fine house, with two cats in the yard, ” zongenCrosby, Stills & Nash in 1970, en de Crumbjes zingen het hen na.
Wat het boek interessant maakt is de dissonantie tussen de tekenstijlen van de hoogbegaafde Crumb en de worstelende Kominsky, die doet denken aan de botsende ongerijmdheden in het werk van Saul Steinberg. Vooral in de vroege jaren is het contrast tussen de fijne pen van de man en de botte bijl van de vrouw groot, later groeien ze harmonieus naar elkaar toe. In de strip ‘Ommekeer’ hebben ze de vermenging van hun stijlen tot het uiterste doorgevoerd en kruipen ze in elkaars huid: Crumb tekent Aline en Kominsky tekent Robert. Een titanenstrijd van karikaturen.
Een van de charmantste verhalen in het boek gaat over Crumbs afkeer van de moderne tijd. Het heet ‘Onze geliefde plakbandmachine’ en bewierookt een luidruchtig apparaat dat bruine tape uitspuugt. “Dat geruststellende geluid van echte bewegende onderdelen… Nergens een virtuele ‘ping’!” verzucht Aline. “Dit is verreweg het mooiste cadeau dat je me ooit gegeven hebt, Aline!” verklaart Robert. Er wijst een pijtje naar zijn hoofd, begeleid door de tekst: ‘Achtergebleven in een neurologisch binnenwater’.
‘Getekend leven’, Robert Crumb en Aline Kominsky, vertaald door Jan Donkers, Uitgeverij De Bezige Bij/Oog & Blik, 274 bladzijden, ISBN 9789054923596, 3en een half*, € 39,90.
Recente reacties