Op zaterdag 22 september opende ik in het Stripmuseum in Groningen mijn tentoonstelling ‘Sprong in het diepe – De vluchtelingencrisis in tekeningen’. Ik gaf een beeldlezing over de moeizame reis die migranten, vluchtelingen, asielzoekers afleggen, en hoe die reis door tekenaars is gevisualiseerd. Aan het eind liet ik vier tekeningen zien van de Syrische cartoonist Mohamad Abo Zarraa (1968), die speciaal voor de opening naar Groningen was gekomen. Zarraa was via Stichting Cordaan een week te gast in de Outsider Art Gallery van de Hermitage in Amsterdam, waar Cordaan een atelier runt voor kunstenaars met een beperking. Om hier meer bekendheid aan te geven en ook om de artistieke ambitie van het atelier te versterken naast alleen de ‘dagbesteding’, wordt er nu gewerkt met artists in residence. Mohamad Abo Zarraa, die kinderverlamming heeft, was de eerste die deze ambitie mag belichamen. Via een uitwisseling met Galerie-Atelier De Kaai in Goes was hij een week aan het werk in Amsterdam en met zijn komst naar Groningen sloot hij die week af. Omdat ik pas kort voor de opening van ‘Sprong in het diepe’ aan deze cartoonist ben voorgesteld, kon ik zijn werk niet meer in de tentoonstelling opnemen. Maar ik maak graag van deze gelegenheid gebruik om iets van zijn werk te laten zien.
In 2015 is Mohamad gevlucht uit Aleppo, met hulp van de zoon van zijn buurman. Hij wist wat zijn reisdoel was. In zijn eigen woorden: “Nederland zat in mijn hersenen; ander land niet nodig.” Met de bus wist hij naar Libanon te ontkomen, en vanaf daar voer hij in drie dagen met een boot naar de havenstad Mersin in Turkije. Daarna werd het pas echt penibel: in ruil voor een betaling van 1.000 dollar kreeg hij een plekje in een boot van 3,5 meter lengte waar 50 mensen in werden geperst. Twee mannen tilden hem in de boot, een rolstoel kon er niet bij. De boot was zo vol dat mensen op zijn benen gingen zitten; de pijn was ondraaglijk en tijdens de twee uur varen naar een militair Grieks eiland wilde hij liever dood, zegt hij. Maar daar kreeg hij van een VN-arts een rolstoel, zodat hij wat mobieler werd. Van Griekenland ging hij met de trein naar Duitsland, geholpen door twee landgenoten die wisten dat ze in zijn gezelschap makkelijker over de grenzen kwamen… In Duitsland belandde hij voor één dag in een opvangkamp, waaruit hij vluchtte en vervolgens de trein naar Amsterdam nam. Daar kwam hij angstig en bezorgd aan, maar er stonden jongens en meisjes met een spandoek en de tekst: ‘Refugees welcome!’ Zij zorgden dat hij naar de AZC van Ter Apel kon komen, en vandaar belandde hij tenslotte in het Zeeuwse dorp Grijpskerke. Zijn vrouw en vier kinderen zijn te voet naar Turkije gegaan, over de bergen, en hebben zich een jaar later bij hem gevoegd. Grijpskerke ligt in een protestants georiënteerde provincie en Zarraa is zelf moslim, maar geen fanatieke. “Ik heb vrijheid in mijn hersenen,” zegt hij.
Mohamad Abo Zarraa heeft in eigen beheer het boek ‘My story/Mijn verhaal’ uitgegeven. Op Facebook publiceert hij onder de schuilnaam Karekatèr Selva, omdat zijn kritische cartoons niet bij iedereen in de smaak zullen vallen. In Syrië publiceerde hij onder meer in de krant ‘Unite’, maar toen hij bewoners van de Emiraten afbeeldde als domme ezels, was hij daar niet langer welkom. Zarraa heeft geëxposeerd in Goes, Middelburg en Vlissingen, en zoekt nu kranten en tijdschriften waar hij voor kan werken. Hij zou ook graag een computer met Photoshop willen hebben…. Anyone?
Recente reacties