– Hoe, wanneer en waarom ben je met deze collectie begonnen?
Op mijn twintigste, kort na het overlijden van Vladimir Nabokov, las ik ‘Lolita’ en had de indruk dat ik voor het eerst begreep wat literatuur is: stijl. Ik ben daarna alles van Nabokov gaan lezen en stuitte steeds op weer andere edities van ‘Lolita’, die ik niet kon laten liggen. Als mensen op reis gingen naar verre landen, vroeg ik of ze een ‘Lolita’ wilden kopen, indien voorradig. Nu kun je alles met een klik via internet aanschaffen. Geen hol aan, eigenlijk.
– Wat fascineert je aan deze covers?
Ik ben bepaald niet de enige die erdoor gefascineerd is. Paul Maliszewski publiceerde het boekje ‘Paperback Nabokov’, Marianne Sinclair schreef ‘Hollywood Lolita’s – The Nymphet Syndrome in the Movies’, de Duitser Dieter E. Zimmer verzamelt op ‘Covering Lolita’ (met een beetje hulp van mij) omslagen uit de hele wereld en John Bertram & Yuri Leving zijn samenstellers van ‘Lolita – The Story of a covergirl’. Elf jaar geleden, toen het 50-jarig jubileum van de nimfijn werd gevierd, schreef ik een uitgebreid stuk over Lolita-vormgeving voor het tijdschrift ‘Items’. Daarin stond onder meer: ‘Filmmaker Stanley Kubrick bewerkte Lolita in 1962, op basis van een scenario dat Nabokov zelf schreef, en de actrice Sue Lyon debuteerde op 15-jarige leeftijd in de titelrol. Zij mocht de première In Los Angeles niet bijwonen, omdat de film X-rated was. Dat doet denken aan de grap van Groucho Marx, die zei dat hij de film pas zou gaan zien als Lolita de meerderjarige leeftijd had bereikt! Intussen bepaalde Sue Lyon met haar hartjesvormige zonnebril, zuigend aan een rode lolly, voor jaren de Lolita-iconografie.’
– Wat zijn de meest opvallende overeenkomsten en verschillen tussen de covers?
Lolita is een jong tienermeisje dat op reis door Amerika wordt genomen door een veertiger (Humbert Humbert) die zich aan haar vergrijpt. Als boek was ‘Lolita’ een succès de scandale, en vroege edities benadrukken vooral de ranzige kant. De Nederlandse editie van Omega Boek (21ste druk!) toont een pornografische foto van een meisje in lingerie dat nylonkousen aantrekt. Er staat als onderkop bij: ‘Door begeerte gedreven’. Op moderne uitgaven zie je vaak typografische grapjes met de naam van de hoofdrolspeelster (‘Lo. Li. Ta.’) of discrete verwijzingen naar de inhoud, met bijvoorbeeld een tekening van meisjesbenen in tennisschoenen met witte sokjes. Beetje fifties, maar wel suggestief.
Hoe verkoop je zo’n controversieel boek als uitgever?
Voorop staat dat elke uitgever een andere ‘oplossing’ kiest. Sommige covers, vooral de oudere, bevatten pornografische suggesties om lezers te lokken, andere zijn subtieler, wat nog niet wil zeggen dat ze ondubbelzinnig zijn. De Italiaanse versie toont bijvoorbeeld een 19e eeuws naaktschilderij van Jean-Jacques Henner, waarop een meisje met lang rood haar fluit speelt. Het heet ‘Ēclogue’ oftewel herdersdicht: een romantisering van een situatie die allerminst romantisch is, want Lolita wordt ontvoerd en misbruikt. Door de verwijzing naar de klassieke oudheid wordt die situatie dus lieftalliger voorgesteld dan hij is, al kun je de fluit ook Freudiaans duiden (iets waar Nabokov zelf trouwens een grondige hekel aan had). Op de Tsjechische en Japanse omslagen wordt het beeld van ‘het meisje’ gemystificeerd met bloemetjes en lichteffecten, wat misleidend en nogal vrijblijvend is. De hardnekkige nadruk op het meisjesthema doet de roman geen recht, want ‘Lolita’ gaat voor een belangrijk deel ook over Amerika en de populaire cultuur. Daarom is de Hebreeuwse editie misschien wel de beste: daarop is tegen een achtergrond van Coca Cola-flesjes een mager, naakt meisje afgebeeld, met de suggestie dat dit naakt een consumptie-artikel is, een lustobject dus.
– Hoeveel exemplaren heb je inmiddels?
Ik heb 128 werken van en over Nabokov, inclusief 34 Lolita-titels, waaronder ook twee dvd’s met de film van Stanley Kubrick en een boek over de (verschrikkelijke) verfilming van Adrian Lyne. Afgelopen week zag ik bij hebbedingenwinkel ‘Nieuws’ aan de Prinsengracht in Amsterdam een Lolita-dummy liggen voor € 22,50; ik vond hem te duur, maar de kans is groot dat ik ‘m alsnog ga kopen… En oja, ik zoek nog een uitgever voor de Nabokov-glossy (The Shiny Vladimir).
Dit is de originele versie van het ‘interview’ (ik heb de tekst zelf geschreven) zoals het verscheen ophttp://thecreatorsproject.vice.com/nl/blog/de-vele-gezichten-van-lolita
Recente reacties