Links naar websites waar u beeldverhalen vindt over de vluchtelingen-problematiek:
http://www.amnesty.org.au/refugees/comments/33933/
http://www.border.gov.au/
www.theguardian.com/world/gallery/2014/feb/12/graphic-novel-asylum-seekers-in-full
http://therefugeeartproject.com/home/sequential-artcomic-book-stories/
Eenzame zielen
Afschrikken en aanklagen: je kunt met twee stripverhalen over één en hetzelfde onderwerp totaal verschillende kanten op. De Australian Customs and Border Protection liet in 2014 een achttien bladzijden lange strip tekenen die in beeld brengt hoe ellendig het leven is in de buitengaatse asielcentra down under. De gastvrije Aussies, zelf nagenoeg allemaal nazaten van immigranten, houden asielzoekers op veilige afstand van het vasteland gevangen op de eilanden Nauru en Manus, waar de uitzichtloosheid van het statusloze bestaan leidt tot hoge zelfmoordcijfers. Ik heb helaas geen naam kunnen achterhalen van de striptekenaar die zich door de Australische douane heeft laten betalen, maar dit is kort samengevat waarmee hij de lezer wil afschrikken: corrupte mensensmokkelaars, hoge golven, onverbiddelijke kustwacht, verveling in een tentenkamp, slapeloosheid, heimwee, depressie, misère. In die volgorde. Ondertekend door de ‘Australian Government’, met daarboven een kangoeroe en een struisvogel in het nationale wapenschild. Vooral die struisvogel is een goeie!
Beeldtaal moet hier het werk doen, want de strip is tekstloos, op het omslag na, waarop wordt gewaarschuwd niet zonder visum op reis te gaan. De hoofdpersoon in het verhaal is een jonge monteur met een Aziatisch uiterlijk die droomt van een beter leven, en die steeds treuriger ‘in de lens’ van de tekenaar kijkt naarmate hij zich meer realiseert dat verhuizen naar Australië een bar slecht idee is geweest. We herkennen ieder detail dat in de strip wordt afgebeeld uit onze eigen avondjournaals, dus je kunt niet zeggen dat de Australiërs liegen. Maar het is nogal hypocriet en schaamteloos om je xenofobie te verpakken in een strip die landverhuizers vertelt dat hun uitzichtloosheid in de sloppenwijk te verkiezen valt boven confrontaties met de kustwacht. Op de lijst van landen en hun bevolkingsdichtheid staat Nederland op de 28ste plek met 408 inwoners per propvolle vierkante kilometer, terwijl Australië 230ste is met 2,9 eenzame zielen in de leegte.
Onze visie is de beste
Maar aanklagen kan dus ook! In 2014 nam de Australische krant Global Mail het initiatief voor een webcomic over de ‘outsourcing’ van de asielopvang door het bedrijf Serco. Dit project kreeg de titel At work inside our detention centres: a guard’s story. Journalist Nick Olle interviewde de bewaker in kwestie, tekenaar Sam Wallman maakte er een verhaal bij dat in metaforische beelden laat zien hoe het eraan toegaat in de opvangkampen. Uit hun reportage blijkt dat Serco voor de bewaking van de asielzoekers iedereen aanneemt die maar solliciteert, waarna ze een minimale opleiding krijgen. Daar leren ze de asielzoekers ‘cliënten’ te noemen, maar iedereen weet dat ze gevangenen zijn, aldus de instructeur. Het is in dit verband interessant om te lezen hoe Serco, dat onder het motto ‘Bringing service to life’ inmiddels 23 locaties op het vasteland beheert, zichzelf op de eigen website omschrijft:
ʻSerco is een waarden-gedreven bedrijf, onze cultuur en ethiek liggen ten grondslag aan alles wat we doen. We geven onze mensen verantwoordelijkheid, zodat ze hun ideeën in praktijk kunnen brengen en het verschil kunnen maken. Onze benadering heeft ons tot een van ’s werelds grootste dienstverleners gemaakt en onze visie is de beste.ʼ
‘Onze mensen’ kunnen inderdaad het verschil maken, want de Serco-informant die door Nick Olle van de Global Mail is geïnterviewd, nam volgens de krant een aanzienlijk risico door zijn verhaal te doen. Hij vertelt bijvoorbeeld dat niemand van de Serco-staf een flauw benul had van wat de ‘cliënten’ hadden meegemaakt voordat ze in Australië werden vastgezet. Sam Wallman maakte daarbij een tekening van een uitgebluste man op één sandaal en met afgezakte broek; achter zijn hoofd zweeft een enorme bal spaghettislierten als metafoor voor de kluwen traumatische ervaringen die misschien wel nooit verwerkt zullen worden. De psychische problematiek onder de gedetineerden is zo groot dat de bewaker er zelf door overspannen raakt, aan slapeloosheid gaat lijden, het uitmaakt met zijn vriendin en zich bijna met een vleesmes verwondt. Daarna neemt hij ontslag. De uitzichtloosheid waar de Australische regering voor waarschuwde, is hem te veel geworden.
Gelukkig schijnt er in al die duisternis ook een klein zonnetje, en dat is het Refugee Art Project van de detentiecentra Villawood en Parramatta, waar de asielzoekers samen met vrijwilligers een zine voltekenen; hiervan zijn inmiddels tien nummers verschenen. Het negende nummer was goeddeels gewijd aan het prachtige werk van Mona Moradveisi uit Iran, die met kleurpotlood vastlegt hoe ze zich voelt. ‘A strong feeling’: zo heet een verraderlijk zomerse tekening waarop we Mona op een kruk zien zitten, gekleed in een blauwe jurk met een gele bies. Haar hoofd blijft buiten beeld. De kruk staat in het gras en door het gras loopt een blauwe snelweg met gele strepen, maar dan wel op miniatuurschaal. De grote blote voeten van Mona blokkeren de weg: er is geen ontsnapping mogelijk.
Recente reacties